ON LINE ERFGOED BRUSSEL – STUDIEDAG – 11/12/2014
IEDER ZIJN HUIS, RENOVATIE VAN EEN SOCIALE WOONTOREN
CHARLOTTE NYS
ORIGIN ARCHITECTURE & ENGINEERING
HET RENOVATIEPROJECT VAN DE SOCIALE WOONTOREN ‘IEDER ZIJN HUIS’ BEANTWOORDT AAN DE HUIDIGE NORMEN OP HET GEBIED VAN ISOLATIE, COMFORT, BRANDVEILIGHEID, AKOESTIEK EN VEILIGHEID, EN HOUDT TEGELIJK REKENING MET DE KWALITEITEN VAN HET GEBOUW, ZIJN PLAN EN ORGANISATIE, VORMGEVING EN ARCHITECTURALE LOGICA. DE AANGEWENDE MIDDELEN EN DE RESULTATEN VAN DEZE GROOTSCHALIGE OPERATIE, WAARBIJ OOK PROBLEMEN INZAKE HUISVESTING, ECONOMIE, ENERGIE EN ERFGOED KWAMEN KIJKEN, WORDEN IN DEZE BIJDRAGE VOORGESTELD.
Hier volgt de presentatie van het renovatieproject van de sociale woontoren ‘Ieder Zijn Huis’ te Evere. Via Beliris heeft de federale overheid het initiatief genomen om dit gebouw te renoveren. Beliris heeft het algemeen bouwprogramma vastgelegd, met als belangrijk uitgangspunt dat de woningen dienden te beantwoorden aan de huidige regelgeving, meer in het bijzonder aan de EBP wetgeving. Dit diende te gebeuren met het nodige respect voor en/of het behoud van de kwaliteiten van dit erfgoed. Voor dit project werd het bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd door de universiteit van Gent, de bouwfysica en akoestiek werden bestudeerd door Daidalos Peutz, de technieken werden bestudeerd door Marcq en Roba en de stabiliteit en architectuur door Origin.
België heeft een bijzonder rijk en uitgebreid patrimonium op het vlak van sociale huisvesting. De sociale woningbouw heeft een actieve rol gespeeld in de geschiedenis van onze Belgische architectuur. Hierboven twee tuinwijken (afb. 1 en 2) en twee woontorens (afb. 3 en 4). Dit recent patrimonium werd gebouwd tussen de jaren 1920 en de jaren 1970. De moeilijkheid met deze woningen is dat ze meestal niet beantwoorden aan de huidige comfortvereisten of de EPB-wetgeving. Vaak bevindt dit erfgoed zich in een erbarmelijke toestand. Het is meestal niet beschermd, met als gevolg dat dit waardevol patrimonium dreigt verloren te gaan.
Terug naar ‘Ieder Zijn Huis’: de toren bevindt zich in Evere. Typerend aan dit gebouw is dat de toren lang, smal en hoog is: 9 m breed, 90 m lang en 50 m hoog. In 1954 kreeg Willy Van Der Meeren de ontwerpopdracht van burgemeester Franz Guillaume, een socialist die erg geïnteresseerd was in dit type van woningen. In eerste instantie had men Le Corbusier gevraagd om deze woontoren te bouwen. Toen die de opdracht weigerde, kwam Guillaume bij Willy Van Der Meeren terecht. Er waren twee aanbestedingsronden, omwille van een te hoge prijs. In 1959 startten de werken en in 1961 werd het gebouw opgeleverd.
WILLY VAN DER MEEREN EN ZIJN CONSTRUCTIEPRINCIPES
Willy Van Der Meeren werd geboren in 1923 en overleed in 2002. Hij genoot een opleiding als architect in de modernistische architectuurschool La Cambre. Van Der Meeren is vooral bekend omwille van het CECA-huis, dat hij samen met Leon Palm ontwierp als oplossing voor het nijpende woontekort in die periode. Het betrof een goedkope arbeiderswoning met doorgedreven gebruik van modulering en standaardisatie. Verder dient Van Der Meeren ook gezien te worden als een totaalontwerper.
Voorafgaand aan de bespreking van de renovatie, is het belangrijk om de kwaliteiten van dit gebouw te identificeren en te erkennen. De kwaliteiten zijn hier gegroepeerd in acht thema’s.
78 | Ieder Zijn Huis, renovatie van een sociale woontoren